مالیات در ایران

مالیات چیست؟

مالیات، نوعی هزینه اجتماعی است که دولت ها عموماً برای تأمین هزینه های جاری خود، اجباراً از مردم خود دریافت می کنند.

سازمان امور مالیاتی چه وظایفی برعهده دارد؟

سازمان امور مالیاتی کشور، یکی از سازمان‌های زیر نظر وزارت امور اقتصادی و دارایی است.

وظایف اصلی این سازمان: شناسایی، تشخیص، مطالبه و وصول مالیات است که در ماده ۲۱۹ قانون مالیات‌های مستقیم به آن اشاره شده است.

این سازمان به‌موجب بند (‌الف) ماده (۵۹) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ایجاد گردیده است. رئیس‌کل این سازمان، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی محسوب و با پیشنهاد وزیر و تصویب هیئت وزیران منصوب می‌شود.

در راستای اجرای ماده ۵۹ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، به‌منظور افزایش کارایی نظام مالیاتی و رفع موانع سازمانی موجود و همچنین تمرکز کلیه امور مربوط به اخذ مالیات در یک سازمان واحد، سازمان امور مالیاتی ایران در سال ۱۳۸۱ به‌صورت یک مؤسسه دولتی و زیر نظر وزیر امور اقتصادی و دارایی ایجاد گردید. با ایجاد این سازمان کلیه اختیارات، وظایف، نیروی انسانی، امکانات و تجهیزات موجود وزارت امور اقتصادی و دارایی در معاونت امور مالیاتی و بخش و حوزه‌های مالیاتی به این سازمان منتقل گردید.

انواع مالیات در ایران:

1- مالیات های مستقیم:

مالیات‌هایی که دولت، مستقیماً و بدون واسطه از اشخاص وصول می‌نماید.

2- مالیات های غیرمستقیم:

مالیات‌هایی که دولت، به‌صورت غیر مستقیم و با واسط از اشخاص وصول می‌نماید.

اشخاص مشمول و غیر مشمول مالیات:

اشخاص مشمول مالیات

مطابق ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی اشخاص (اعم از حقیقی و حقوقی) مطابق بندهای زیر مشمول مالیات می‌شوند:

• تمامی مالکین نسبت به املاک و مستغلات خود در ایران؛
• تمامی درآمدهای اشخاص حقیقی مقیم ایران؛
• تمامی درآمدهای اشخاص حقیقی مقیم خارج از ایران؛
• تمامی درآمدهای اشخاص حقوقی؛
• تمامی درآمدهای اشخاص خارجی بابت فعالیت در ایران و درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک‌های فنی و یا واگذاری فیلم‌های سینمایی از ایران تحصیل می‌کنند.

مؤدیانی که مشمول مالیات هستند، به ۳ گروه زیر دسته‌بندی می‌شوند:

1) نرخ صفر

یعنی مؤدیانی که در قانون مالیات‌های مستقیم، از آنها به‌عنوان مؤدیانِ مشمول مالیات به نرخ صفر نام برده، می‌بایست اظهارنامه مالیات عملکرد را به سازمان امور مالیاتی (در موعد مقرر) ارسال نمایند و اسناد و مدارک خود را نیز در زمان رسیدگی ارائه دهند که در این صورت، مالیاتی به آنها تعلق نمی‌گیرد

2) نرخ مقطوع

مؤدیانی که در زمان محاسبه مالیات آنها، به سود یا زیان توجهی نداریم و اصطلاحاً مبلغی از ارزش را بایستی مالیات پرداخت کنیم؛

3) نرخ مقرر

مؤدیانی که مشمول نرخ صفر یا نرخ مقطوع نیستند، مشمول مالیات با نرخ‌هایی هستند که در قانون مالیات‌های مستقیم، تعیین گردیده است.

اشخاص معاف از مالیات

اشخاص زیر، مشمول مالیات عملکرد نبوده و تکلیفی هم ندارند:

• اشخاص حقیقی که سود بانکی دریافت می‌کنند.
• فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگلها، باغات اشجار ‌از هر قبیل و نخیلات.
• مالکان مجتمع‌های مسکونی دارای بیش از سه واحد استیجاری که با رعایت الگوی مصرف مسکن بنا به اعلام وزارت راه و شهرسازی ‌ساخته شده یا می‌‌شوند، در طول مدت اجاره و همچنین درآمد هر شخص،‌ ناشی از اجاره واحد یا واحدهای مسکونی در تهران تا مجموع یکصد و پنجاه مترمربع زیربنای مفید و در سایر نقاط تا مجموع دویست مترمربع زیربنای‌ مفید.
• موقوفات، نذورات، پذیره، کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی آستان‌ها، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و سایر ‌بقاع.

اشخاص غیر مشمول مالیات

ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، ۴ مورد زیر را از دایره شمولیت قانون مالیات‌های مستقیم خارج نموده است:

• وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی
• دستگاه‌هایی که بودجه آنها به‌وسیله دولت تأمین می‌شود.
• شهرداری‌ها و دهیاری‌ها
• بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی

البته که مطابق تبصره ۲ همین ماده، چنانچه هر یک از این ۴ مورد، درآمدی از بابت فعالیت‌های صنعتی، معدنی، تجاری، خدماتی و یا تولیدی داشته باشند، همانند سایر اشخاص حقوقی، مشمول مالیات می‌شوند.